FSB tarafından qırımlı Esma Nemetullayeva, Nasiba Saidova, Elviza Aliyeva ve Fevziye Osmanovanıñ terroristik teşkilâtnı teşkil etüvde ve iştirak etüvde şübheli sayılıp apiske alınması Qırım cemiyetinde rezonans doğurdı. Faaller ve aq qorçalayıcılar Rusiyeden olarnıñ acele azat etilmesini talap eteler. Olarnıñ fikrince, yarımadadaki qadınlar "maqsatlı taqip etilgen" yañı gruppa oldı. Neler olğanı Qırım.Aqiqatnıñ materialında tarif etemiz.
Çoq balalı ana Esma Nimetulayeva, bala bağçasınıñ köy gruppasınıñ terbiyecisi Nasiba Saidova, Vernadskiy adına Qırım federal universitetiniñ studenti Elviza Aliyev ve imamnıñ qızı Fevziye Osmanova orta küz ayınıñ 15-nde FSB tarafından tutuldı.
Esma Nimetulayeva, Nasiba Saidova, Elviza Aliyev ve Fevziye Osmanova
Rusiye quvetçileri olarnı "Rusiye territoriyasında yasaq etilgen halqara terroristik teşkilâtınıñ qadınlar bölüginiñ iştirakçileri" dep adlandırdı. Qırımlılarnı Rusiye Federatsiyası Ceza kodeksiniñ 205.5 maddesine istinaden (terroristik teşkilâtnıñ faaliyetini teşkil etüv ve onıñ faaliyetinde iştirak etüv) 20 yılğa qadar apis cezasını köz ögünde tuta.
Bundan evel bu madde boyunca Qırımda yalıñız erkekler qabaatlanıp apiske alına edi. 2014 senesinden başlap ilk sefer qırımlı qadınlar apiske alınıp başlandı. Bu Qırım cemiyetinde rezonans doğurdı.
"Balanı, dersiñ, cinayetçi qırmaçalarnen alıp kettiler"
Rusiye kontrolindeki Kiyev rayon mahkemesi tutulğan qırımlılarnı eki ayğa apiske aldı. Oturışlar qapalı şekilde keçirildi. Apiske alınğanlarnıñ tuvğanlarını bile kirsetmediler.
Aynı şu künü onlarnen qırımtatar Aqmescitteki Qırım musulmanları diniy idaresine kelip, "musulmanlarnıñ namusını qorçalamaq içün musulman borcunı yerine ketirmek" talabını qoydı.
Rusiye kontrolindeki Qırım musulmanları diniy idaresiniñ binası yanında qırımtatar faalleriniñ bir gruppası
"Bu bizim qızlarımız, qadınlarımız, bizim şerefimizdir, şunıñ içün müfti ile laf etmege keldik ve o, olarnıñ azat etilmesi içün bazı tedbirler alğanını istedik", — dep tarif etti "Qırım birdemligine" Sudaqtan cemaat imayecisi Seit-Osman Karaliyev.
QMDİ-de toplaşqanlarğa müfti tatilde olğanını bildirdiler. Bu sebepten faallerge onıñ muavini Raim Ğafarov çıqqan.
Esma Nimetulayeva, Elviza Aliyeva, Nasiba Saidova ve Fevziye Osmanovanıñ apiske alınması sebebinden Qırımnıñ Rusiye ükümeti binasına da 70 yaqın insan keldi.
Bir qaç on qırımtatar faali, FSB tarafından terrorizmde qabaatlanıp tutulğan vatandaşları aqqında bilmek içün Aqmescitteki Qırımnıñ Rusiye ükümetiniñ binasına keldi
"İslamnı ögrenmek bu terrorizmmi, dep soramaq, narazılıq bildirmek isteymiz. Asılında, bu qadın (Esma Nimetullayeva) terrorist olğanını isbatlağan iç bir delil yoq. Epimiz dinimizni ögrene. Birisinen paylaşacaq olsañ, bu terrorizmmi? Erkeklerni alıp kettiler. Qadınlarğa nevbet keldimi?" — dep bildirdi "Qırım birdemligi"ne tevqif etilgen Esma Nimetulayevanıñ anası Hatice Nimetulayeva.
"Balam ne yaptı? 18 yaşında bir qız, dersiñ, cinayetçi qırmaçalarnen alıp kettiler?" — dey edi Nasıba Saidovanıñ babası Sadıq Urinbayev.
Faallerge Qırımnıñ rusiyeli ükümetiniñ baş nazir muavini Albert Kurşutov çıqtı. O, "uquq qoruyıcı organlar içün cevap berip olamağanını" bildirdi, dep aytıla "Qırım birdemligi"niñ haberinde.
Qırımnıñ rusiyeli ükümetiniñ baş nazir muavini Albert Kurşutov
"Çoq balalı qadın ve qızlar (asılında daa balalar) apiske alınğan soñ ertesi künü keçirilgen narazılıq numayışı — bu, halqnıñ olıp keçkenlerge bir manada qıymet bergenini köstere: terrorizmge qarşı küreş adı altında halqnıñ (er bir halqnıñ) eñ nazik ve hassas yerlerine ücüm etile: ana, apay, qız qardaşlar, balalar közde tutula. İnsanlarnıñ qadınlarnıñ tutulması sebebinden izaat bermege talapları qırımtatarlarnıñ asırlar devamında kütken İslam ananesinden peyda olğan tabiiy bir reaktsiyadır: dindar erkekler ve qadınlar biri-biriniñ qoruyıcılarıdır", — dep qayd ete qırımtatar aq qoruyıcısı Mümine Saliyeva öz blogunda.
Qırımnıñ bir çoq bölgesinde bu künleri qırımtatarlar apiske alınğan vatandaşlarına qol tutmaq içün cemaat dualarına toplaştılar.
"Kelecek sefer kimni almaq keleceksiñiz? Balalarnımı?
Ukrayina aq qorçalayıcı teşkilâtları Esma Nimetullayeva, Nasiba Saidova, Elviza Aliyeva ve Fevziya Osmanovağa qarşı qabaatlavlarnıñ şübheli olğanını bildireler.
"Orta küz ayınıñ 15-nde keçirilgen tintüvlerden soñ tutulğan qırımtatar qız ve qadınlarınıñ qabaatlanğanlarına alâqası olmağanını isbatlamaq kerekmey. Er bir aqıllı insan beş balanıñ anası Esme Nimetullayevanıñ ya da 18 yaşındaki bala bağçasınıñ terbiyecisi Nasibe Saidovanıñ, 20-21 yaşındaki alâcı student Elviza Aliyevanıñ ya da Fevziye Osmanovanıñ yasaq etilgen terroristik areketler, ücümler ya da teşviqatqa alâqası olmağanını añlay. 12 yıl devamında işğalciler qırımtatar erkeklerinden cemiyette terrorist ve diversantlar, şimdi ise qadınlardan (qızlardan, qadınlardan, analardan) cemiyet içün telükeli olğan terrorist-cinayetçiler şeklini yaratmağa tırışalar. Kelecek sefer kimge kelecekler, qırımtatar balaları içünmi?" — dep ayta Qırımtatar resurs merkeziniñ idare yolbaşçısı Eskender Bariyev.
Qırımtatar resurs merkeziniñ idare yolbaşçısı Eskender Bariyev
O emin ki, Qırımda FSB küç ameliyatları yardımınen "qırımtatarlarnı qorquzmağa, itibardan tüşürmege ve olarnıñ tarihiy vatanından hibrid sürgünligine yardım etmege" tırışa.
Onıñ aytqanına köre, bu vaziyette Eskender Bariyevniñ Qırımdaki çoqusı tanışları saba FSB hadimleri tintüvlernen kelip, "casuslarnı", "diversantlarnı", "ekstremistlerni" ya da "terroristlerni" qıdıracağını añlap, kiyingen yuqlamağa yatalar.
Ukrayina prezidentiniñ Qırım Muhtar Cumhuriyetindeki temsilciliginde Rusiye tarafından qırımtatar qadınlarınıñ taqip etilmesini takbih etti.
Rusiye kontrolindeki Qırım Yuqarı mahkemesi yanında qırımlılar
"Böyle areketler halqara gumanitar uquq, Jeneva konventsiyaları ve esas insan aqlarını boza. Repressiyalar ardı-sıra yapıla ve işğalci akimiyetniñ vaqtınca işğal etilgen yarımadada kimlikni yoq etüv, izolâtsiya ve yoq etüv strategiyasınıñ bir qısmı ola", — dep ayttılar müessisede.
Ukrayina TİN de Esma Nimetulayeva, Nasiba Saidova, Elviza Aliyeva ve Fevziya Osmanovağa qarşı qabaatlavlarnı "iftira" dep adlandırdı.
Onlarnen qadın apiste
2025 senesi orta küz ayınıñ malğmatına köre, siyasiy sebepler ile SİZO ya da Qırım ve Rusiye tüzetüv koloniyalarında tutulğan eñ azından 38 qadın tapıldı, dep bildire Qırımtatar resurs merkezi.
Bazıları ağır sağlıq problemlerine baqmadan uzun müddet devamında apishanede tutula. Şu cümleden, söz, sağlıqları ağır olğanına baqmadan, koloniyalarda kerekli tibbiy yardımsız tutulğan, Kefeli emşiresi İrına Danılovıç ve Aqyarlı Galina Dovgopola aqqında kete.
Galina Dovgopola
15 ukrayin aq qorçalayıcı teşkilâtından ibaret olğan koalitsiya, Qırımda Rusiye tarafından siyasiy sebeplerden taqip etilgen 40-tan ziyade qadın aqqında bildirdi.
Olarnıñ malümatına köre, Qırım yarımadasında Rusiye Federatsiyasınıñ Ukrayinağa istilâsı devamında qadınlarnıñ taqip etilüvi bayağı arttı. Aq qorçalayıcılarnıñ bildirgenine köre, 2022 senesine qadar ukrayin siyasiy mabüsler cedvelinde beş qadın olsa, aman-aman dört cenk yılı devamında Qırımda siyasiy sebeplerden azatlıqtan marum etilgen qadınlarnıñ sayısı 40-tan ziyade oldı.
"İşğalci mahkemeler böyle davalarda qadınlarnıñ kiçik balaları, esli başlı ana-babaları, ağır hastalıqları olğanını körmemezlikke ura. Ceza müddetleri de bayağı arttı. 2022 senesine qadar eñ büyük apis cezası ukrayin göñülli Galina Dovgopolağa 12 yıl koloniyada qalmasına üküm etildi. Amma 2024-2025 seneleri işğalci akimiyet qadınlarğa nisbeten cezalarnı sertleştirdi. Ukrayin filologı Oksana Senejuk 15 yıl koloniyada qalmasına, Nina Timoşenko 16 yıl, Nadejda Grekova 22 yıl koloniyada qalmasına üküm etildi. Qırımnıñ Rusiye işğalci akimiyetiniñ areketleri yarımadada qadınlar Ukrayina vatandaşlarınıñ yañı gruppasına çevirilgenini köstere, olarnı maqsatlı surette taqip eteler", — dep aytıla aq qorçalayıcı teşkilâtlar koalitsiyasınıñ beyanatında.
Olar qırımlı Esma Nimetulayeva, Nasıba Saidova, Elviza Aliyeva ve Fevziye Osmanovanıñ taqip etilüvini siyasiy sebeplş olpanını bildirip, Rusiye akimiyetinden olarnı ve "siyasiy sebeplerden azatlıqtan marum etilgen vatandaşlarnı" acele azat etmege talap ettiler.
Aq qorçalayıcılar Ukrayina akimiyetini Esma Nimetulayeva, Nasiba Saidova, Elviza Aliyeva ve Fevziya Osmanovanıñ qanunsız azatlıqtan marum etilüvi ve adaletli mahkeme esnasına aqqınıñ kerçek taqiqatını temin etmege ve buña alâqası olğanlarğa qarşı şahsiy sanktsiyalar kirsetmege çağırdılar.