Ceset qoqulı suv, geceleri prlaq yarıq ve meydanda taş taşlav — bularnıñ episi Qırımlı aq qoruyıcısı ve vatandaş jurnalisti İrına Danılovıçnıñ apis cezasını çekken Zelenokumstaki qadın koloniyası aqqında. Siyasiy sebeplerden yaqalanğan ukrayin qadınları tutulğan Rusiye qadın zonalarında neler olğanını bu materialda oquñız.
İzsiz işkenceler
Bu aynıñ başında Pragada er yıl berilgen "Qanunsızlıq tarihı" mukâfatınıñ laureatı İrına Danılovıç oldı. Merasim vaqtında aq qoruyıcılar siyasiy mabüsniñ bir qaç yıldan berli bulunğan insaniyetsiz şaraitleri aqqında aytıp berdiler. 120 adam içün barakta pek yaramay qızdıruv, qışta divarlarda buz ola, yazda ise suv borusında ölü ayvannıñ cesedi qalğanı sebebinden musluqtan aqqan suv ceset qoqulı edi. Aynı zamanda bütün bu vaqıt devamında İrına Danılovıç kerekli ilâclarnı almaq imkânından marum qaldı ve migren ve qulağında ağrıdan büyük zarar köre, dep bildirdi aq qorçalayıcılar.
İrına Danılovıç
Bundan ğayrı, oraq ayında yaqınları vastasınen o, koloniya memuriyeti muntazam sürette "nasist gestapo usullarına" muracaat ete, böyece izsiz işkenceler qullanğanını bildirdi. Hususan, gece iç bir vaqıt söndürilmegen yarıqqul lanıla. Bundan ğayrı, qaravullarnıñ bir nevbeti bütün kün devamında ses berüv cihazını ekstremal yükseklikte qullana.
Qırım.Aqiqat mühbiri bilgenine köre, bu vaqialar aydınlatılğan soñ ve prokuratura hadimleri tarafından keçirilgen teşkerüvden soñ vaziyet deñişmedi. Amma mabüslernen añlatma işleri yapıldı ki, şikâyetleriniñ yekâne neticesi ceza izolâtorına yollanılması ola bile, anda olğan şaraitler yalıñız insaniyetsizlik degil de, ayat ve sağlıq içün telükeli ola bile.
Kötekledi, kameralar çalışmay edi
"Qanunsızlıq tarihı" mukâfatınıñ berilmesi merasimi keçirilgen künü İrına Danılovıç tutulğan koloniyada yañı bir adise yüz berdi.
"Tribunal. Krımskiy epizodd" telegram kanalı, Rusiye aq qorçalayıcılarınıñ Zelenoskumsktaki apishaneniñ yolbaşçısı tarafından mahbüslerniñ meydanğa qoyulması vaqtında apishane mabüsiniñ köteklenmesi aqqında bildirüvine diqqat çekti. Bu er kesniñ ögünde oldı, köteklengen qadın ise o vaqıt bir aftadadır tibbiy bölükte buluna edi.
Bir qaç kün soñra, Astra neşri bu malümatnı tasdıqladı ve vaqianıñ tafsilâtlarını bildi. Qurulış vaqtında, ekinci gruppa saqatı olğan mabüs, koloniya yolbaşçısı Albert Bedjiyevge doğru cevap bermegen ve o, onı yerge atıp, urmağa başlağan.
Onıñ aytqanına köre, soñra Bedjiyev mabüsni daa çoq vaqıt urğan, ve tibbiy bölükte ücüm etilgenniñ yüzü urulğanından mavı-mor edi.
Zarar körgen qadınnıñ anası aytqanı kibi, uquq qoruyıcılar cinaiy dava açmaq içün sebep körmegen, çünki nezaret kameralarınıñ videoları birden ğayıp olğan, ve qadın mabüslerniñ arasında olğan şaatlarnı ceza izolâtorınen qorquzğanlar.
2023 senesi Kavkaz.Aqiqat jurnalistleriniñ qayd etkenine köre, koloniya yolbaşçısı tarafından qadın mabüslerge ücümler evel de olğan edi. Lâkin Zelenokumskta bütün zona ögünde açıq yerde urulması ilk sefer qayd etile.
İskence cezahane
Zelenokumskta olğanından farqlı olaraq, Yavas qasabasında apishanede apiske alınğan qadınlarnıñ eziyetlenüvi ve köteklenüvi aqqında çoqtan belli. Sabıq mabüslerniñ şaatlıqlarını toplağan Rusiye jurnalistleri, bu yerde qadınlar er kün azap çeke, dep tüşüne. Bundan da ğayrı, erkeklerniñ çoqusı müessiselerinde olğanı kibi, mında er yañı kelgenni "qabul etüv" — "qarşılav" urıp aşağılama ananesi bar. Bundan da ğayrı, qadınlar planğa riayet etmegeni içün tikiş işhanesinde köteklene.
Aq qorçalayıcılar arasında, Yavastaki apishanede şiiddetli işkenceler ve özüni öldürüv ıntıluvı aqqında malümatnı azatlıqqa çıqarğan Mariya Ukrayinetsniñ ikâyesi sebebinden, apishaneniñ adı çıqtı.
O vaqıttan berli aman-aman bir buçuq yıl devamında onıñ taqdiri aqqında iç bir şey belli degil.
Tam o yerge, Mordoviyanıñ 2-nci izolâtorına, qapalı mahkeme esnaslarından soñ işğal etilgen topraqlardan ukrayin qadınlarınıñ esas qısmı yollana.
Şu cümleden, bu koloniyanıñ mabüsleri 2022 senesi Herson vilâyetinde hırsızlanğan yerli İrına Ğorobtsova ve student Anna Yeltsova, çoq balalı ana Elena Danılenko, Zaporijjâ vilâyetiniñ işkencege oğratılğan sakini Olğa Çernâvskaya ola.
Qara çuvallarda
Mektüpler poçta yerine çöplükke tüşken vaziyet yalıñız Mordoviya içün hususiy degil. Bu kibi siyaset Perm ülkesiniñ Bereznâki qasabasında qadınlar koloniyasında da qayd etildi, o, siyasiy maddeler boyunca mahküm etilgen ukrain qadınlarını tutmaq içün tayin etilgen yerler cedveline kire.
Hususan, bu koloniyada Akimovka qasabasından dört balanıñ anası Oksana İvançenko tutula, onı "RİA-Melitopol" ukrayin telegram kanalına Rusiye ordularınıñ bulunğan yeri aqqında malümat berüvde qabaatladılar.
Bu koloniyanıñ esas hususiyeti şunda ki, anda pek çoq verem hastaları bar.
"Açıq verem hastalığı olğan insanlar diger mabüslernen beraber bulunalar... 28-inci apishanesindeki qadınlarnıñ seksen faizi 228 maddesine istinaden mahküm etilgenini añlamaq kerek, yani narkotiknen alâqası bar. Olarnıñ çoqusında VİÇ infektsiyası bar. Tedaviy etilmegeni içün, olar açıq verem hastalığına oğray bileler, ve bu kerçekten de ola. Ve insanlarnı qara torbalarda alıp çıqaralar", — dep tarif etti Pussy Riot narazılıq aktsiyasınıñ iştirakçisi Mariya Alehina, o anda apis müddetiniñ bir qısmını keçirdi.
Mariya Alehina
2025 senesi arman ayınıñ malümatına köre, işğal etilgen Qırımdan eñ azından 26 qadın yarımada ve Rusiyeniñ tahqiqat izolâtorlarında ya da tüzetüv koloniyalarında qanunsız alda buluna. Bunı Qırımtatar resurs merkezi bildire.
Merkezniñ ekspertleri qayd etkenine köre, qadınlar, kerekli tibbiy yardım, gigiyenik şaraitler, ruhiy basqı ve tuvğanlarınen bağ sıñırlavları sebebinden, erkeklerge nisbeten koloniya şaraitlerinde daa zor yaşaylar.