"Ukrayina bir vatanperverini ğayıp etti". Qırımtatar faali Edem Bekirov vefat etti: onı nasıl tanıylar?

Türkiyede 64 yaşındda qırımtatar faali, Kremlniñ sabıq siyasiy mabüsi Edem Bekirov vefat etti. O, aq qorçalayıcılar siyasiy dep adlandırğan dava boyunca yatqan Rusiye apishanesinden soñ öyle de tedaviylenip olamadı. Bir qaç yıl devamında faal ayatı içün küreşti, Rusiyeniñ Ukrayinağa qarşı büyük istilâsı vaqtında Rusiye ücümleri altında da. Qırım.Aqiqat Edem Bekirov kim ola ve onı nasıl hatırlaylar tarif ete.

Edem Bekirov – Stalin sürgünligini körgen qırımtatar qorantasından. 2014 senesi Qırımnıñ Rusiye ilhaqına qarşı çıqtı. Ukrayina arbiyleriniñ ailelerine Qırım yarımadasından çıqmağa yardım etken edi. Soñra 2015-2016 seneleri regionnıñ işğalden qurtarıluvını yaqınlaştıra bilgenini tüşüngen yarımadanıñ vatandaş qamaçavı iştirakçilerine qoltuttı.

2018 senesi Rusiye uquq qoruyıcıları Edem Bekirovnı Qırımda tutıp, SİZOğa yolladılar. Kelişmegen şaraitler ve kösterilmegen tibbiy yardım sağlığına pek tesir etti. O, evge qaytqan soñ bir qaç yıl devamında yaşamaq içün küreşti.

Qırım arzusı ve "silâ" davası

Bekirovlar qorantası Qırımdan kele. Amma Edem Bekirov Herson vilâyetiniñ Novooleksiyıvka qasabasında yaşadı. Stalin sürgünliginden qaytqan soñ anda agronom olıp çalıştı. Ömür arqadaşı Gülnara Bekirova da bu qasabada yaşadı, çünki qorantası sürgünlikten Qırımğa qaytıp olamadı. Sovetler akimiyeti qırımtatarlarnıñ anda yerleşmesine mania oldı. Şunıñ içün çiftniñ Qırımda yaşamaq arzusı öyle de bir hayal olıp qaldı.

Edem Bekirov yarımadağa soy-soplarına kele edi. 2014 senesi Qırım Rusiye tarafından işğal etilgen soñ da saqat olğanına baqmadan anda bardı.

Böyle ziyaretlerden biri vaqtında – 2018 senesi dekabr ayında – Rusiye uquq qoruyıcıları onı tutıp, 10 kilogrammdan ziyade trotil ve 190 patronnı tarqatqanında ve taşığanında qabaatladı.

Edem Bekirovnıñ tuvğanları ve imayesi bunı inkâr etti, çünki birinci derece saqatlığı bar edi (bir ayağı kesilgen edi), protez yardımınen areket etti ve diger hastalıqları bar edi.

"2014 senesi Edem Bekirov, tuvğanlarınıñ aytqanına köre, işğal etilgen Qırımdan qorantalarınen beraber çıqqan Ukrayina arbiylerine yardım etken edi. O vaqıt daa qurulmağan sıñırda onı işaretsiz ve maskalı Rusiye sıñırcıları tuttı, avtomatlarnen qorquzdı, amma yiberdi. Qırımdaki Rusiye mahsus hızmetleri Bekirovnı çoqtan bile edi", – dep yazğan edi jurnalist Anton Naumlük.

Ukrayina aq qorçalayıcıları Edem Bekirovnıñ davasını siyasiy sebepli, onı ise siyasiy mabüs dep adlandıra eddiler.

Edem Bekirov davası aqqında böyle ayta edi: "Qırım sevgisi, Vatan sevgisi, halq ve qoranta sevgisi maña printsiplerine ve halqımnıñ printsiplerine zıt kelecek bir şey yaptırmaz. Bu sevgi maña ana-babamdan keldi. 1968 senesi, Qırımğa köçken soñ (7 yaşında edim), olar 1944 senesi qorqunç qırımtatar sürgünligi aqqında aytıp bere, işkence, qıyınlıqlarnı ayta ediler, ve ileride bizni qırımtatar halqınıñ Vatanda yaşamaq aqqı içün küreşimizniñ uzun 23 yılı bekley edi. Menim bir qabaatım yoq. Meni boysundıramazlar. Bütün hastalıqlarımnı bir yumruqqa aldım ve özümni zayıf köstermeycem".

"Ğalip çıqıp, evimizge qaytmaq kerekmiz"

Buña baqmadan, Edem Bekirov aman-aman bir yıl Aqmescit SİZOsında tutuldı, sağlığı anda pek zayıflaştı. Faalni yedi yılğa azatlıqtan marum etip, 150 biñ para cezasını bergenler.

Amma ükümni yatmadı. 2019 senesi Edem Bekirov Rusiye ve Ukrayina arasında tutulğan şahıslarnı büyük deñişüv çerçivesinde esas Ukrayinağa qaytarıldı.

Qırımnıñ işğalden azat etilüvi aqqında aytıp, Edem Bekirov halqara sanktsiyalarnıñ quvetleştirilmesi ve Ukrayinanıñ "qırımtatar muhtariyetini" tanıması müim, dep qayd etken edi.

"Qırımnıñ Ukrayina terkibine qaytmasını başlatmaq içün Ukrayina Anayasasınıñ deñiştirilüvine qaytmaq kerek. Qırımtatar muhtariyeti qararı – Qırımnıñ azat etilmesine doğur ilk adımlardan biridir", – dep ayttı o, 2019 senesi.

SİZOdan azat etilgeninen Edem Bekirov ameliyathanege oğradı. Ondan soñ bir qaç yılı yaşamaq içün küreşke çevirildi.

Faalniñ alı 2021 senesi pek fenalaştı, COVID-19 ağır keçirdi ve aqibetlerinen küreşti. Rusiyeniñ Ukrayinağa qarşı büyük istilâsı başlamazdan evel onı hastahanege yatqızğan ediler.

Ve tek bu 2022 senesi fevral ayında faalge Rusiye işğalinden qurtulmağa yardım etti. Rusiye ordusı Novooleksiyıvkağa kirgende Edem Bekirov Kyivde hastahanede yatqan edi.

2022 senesi fevral ve mart aylarında Rusiyeniñ Ukrayina paytahtına qarşı büyük ücümleri vaqtında diger hastalarnen beraber uzun müddet devamında sığınaq olaraq qullanılğan hastahaneniñ mağazında qalmağa mecbur oldı.

Gülnara Bekirova işğalde edi. Novooleksiyıvkadan Kyivge bir mücize kibi kelip oldı.

Ömür arqadaşlar Herson vilâyetini terk etken soñ Novooleksiyıvkadaki evlerine bir qaç kere tintüv keçirmege kelgen ediler. Soñra Bekirovlarnıñ evini zapt etip, anda yerleşkenler.

Al-azırda qasaba Rusiye ordusınıñ işğali altında qalmağa devam ete.

"E, evimiz ve maşinalarımıznı alğanlar, amma adaletsizliknen küreş içün küçümizni ve Ukrayinanıñ ğalebesine işançımıznı alamazlar. Bizim içün cenk doquz yıl evelsi başladı ve devam ete. Bir çoq semetdeşimiz yıllarnen Rusiye apishanesinde yata, bir çoqu evsiz qaldı. Ğalip çıqıp, evlerimizge mıtlaq qaytmalımız", – dep bildirdi Qırım.Aqiqatqa Gülnara Bekirova.

"Bütün ömür Qırımnı qorçalamaq içün hızmet etti"

Edem Bekirov ömür arqadaşınen beraber Türkiyede edi, anda tedaviylendi. Bir qaç ameliyatı oldı. Amma soñra artıq özüne kelemedi.

Edem Bekirov kene qartbaba oldı – Kyivde torunı dünyağa keldi, onı tek videoda körip oldı.

Faalniñ vefat haberinden soñ içtimaiy ağlarda bir çoq hatırlav peyda oldı. Oña vatandaş fikirleri, irade küçü ve Rusiye tutıp alğan "ayrı bir tadnen" pişirgen şurpası içün teşekkürler bildireler.

"Ömür boyu Edem Bekirov cemaatına hızmet etti, insan aqlarını ve tuvğan Qırımını qorçaladı. 2014 senesi Rusiye işğali başlağan soñ, qırımtatar halqı repressiyalarnıñ nişanı olğanda, ayrı cesaretini kösterdi. İşkence ve Rusiye apishanesiniñ şaraitleri aqibetlerini öyle de yeñip olamadı. Ağır hastalığına baqmadan, qırımtatar siyasiy mabüslerine ve qorantalarına qoltutmağa, aqiqat ve insaniyetlik sesi olmağa devam etti. Onıñ ayatı – kerçek cesürlik, halq sevgisi ve ruh küçüniñ bir örnegi ola", – dep bildirdi Qırımtatar Milliy Meclisi.

"Ukrayina acayip insan, vatanperver, qırımlı Edem Bekirovnı ğayıp etti. O, Rusiye esaretinden keçti, azat etilgen soñ zor ameliyatlar keçirdi, reabilitatsiya keçti, uzun vaqıt devamında İstanbulda tedaviylendi. Aziz hatırasına", – dep yazdı ukrayinalı jurnalist Roman Suşçenko, o, Edem Bekirovnen aynı vaqıtta Rusiye apsinde edi.

Edem Bekirov noyabrniñ 26-nda Türkiyede defin etildi.